BM: Geçmişteki Zorla Kaybetmelerle İlgili Konular Çözümlenmeli

Birleşmiş Milletler Zorla veya İrade Dışı Kaybetmeler Çalışma Grubu, “Ailelerin yakınlarının cenazelerine erişemedikleri ya da cenazelerin bulunamadığı yönünde endişe verici birkaç ifade ile karşılaştık. Bu ve diğer insan hakları ihlalleri iddiaları Güneydoğu’daki son güvenlik operasyonları kapsamında kapsamlı ve bağımsız bir şekilde araştırılmalı” ifadelerini kullandı.

Birleşmiş Milletler Zorla veya İrade Dışı Kaybetmeler Çalışma Grubu Türkiye’ye beş günlük resmi ziyaret gerçekleştirdi. 14-18 Mart 2016 tarihleri arasında Ankara, İstanbul ve Diyarbakır’ı ziyaret eden heyet, devlet yetkilileri, adli makamlar ve kayıpların yakınları ve sivil toplum kuruluşu temsilcileri ile görüştü.

Çalışma Grubu Başkanı Houria Es-Slami, Başkan Yardımcısı Bernard Duhaime ve üye Henrikas Mickevicius’tan oluşan heyet, ziyaretlerinin ardından yazılı açıklama yayımladı. Nihai raporunu Eylül 2016’da BM İnsan Hakları Konseyi’ne sunması planlanan heyet, “Türkiye’de geçmişteki zorla kaybetmeler ile ilgili konuların çözümlenmesine ve bunun da kapsamlı bir şekilde yapılmasına ihtiyaç duyuluyor” ifadelerini kullandı.

-“AİLELER SEVDİKLERİNİ BULMAYA ÇALIŞIYOR”-

Çalışma grubunun yayımladığı açıklamada, şu ifadeler yer aldı:

“Söz konusu kapsamlı yaklaşım, geçmişteki tüm zorla kaybetmeleri tanıyan ve bunların hakikat, adalet, kurbanlara tazminat ödenmesi, hatıralar ve tekrar etmemesini garanti altına almak dahil olmak üzere açık bir Devlet politikasının sonucunda ortaya çıkmalıdır. Hala kayıpların aileleri için gerçeğin ortaya çıkarılması gerekiyor. Söz konusu aileler sevdiklerini birçok uluslararası insan hakları kuruluşunun da önerdiği gibi tüm defin yerlerinin kapsamlı olarak araştırılması da dahil olmak üzere bulmaya çalışıyor.”

-“YENİ SORUŞTURMALAR VE MAHKEMELERİN SONUÇLARINI GÖRMEYİ BEKLİYORUZ”-

“Adli hesapverebilirlik” eksikliğine dikkat çeken çalışma grubu, açıklamasında şunları kaydetti:

“Zorla kaybetmeler konusunda belli bir suç şekli olmaması, zorla kaybetmelerin soruşturulmasında kullanılan kanunların uygulanmasındaki kısıtlamalar, görülür şekliyle söz konusu davaların ciddi şekilde soruşturulma eksikliği ve çözümlenmesi için istek eksikliği, zorla kaybetmelerden dolayı bir ceza alınmasını neredeyse imkânsız kılıyor. Yetkili makamlar bizlere Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin Türkiye’nin Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesini ihlal ettiği kararı verdiği davaların - ki bunlara beraat ile sonuçlanan zorla kaybetme davaları da dahildir – yeniden açılabileceğini bildirdi. Bu ihtimali memnuniyetle karşılamış bulunuyoruz ve yeni soruşturmalar ve mahkemelerin sonuçlarını görmeyi bekliyoruz.”

-TÜRKİYE’YE ÇAĞRI-

Heyet, ilk ve başlıca atılacak adım olarak Türk makamlarını Herkesin Zorla Kaybetmelere Karşı Korunması Uluslararası Sözleşmesine taraf olmaya ve ulusal ceza kanununa zorla kaybetmeleri suç sayan bir ek yapmaya çağırdı.

Çalışma grubu yaptığı açıklamasında, “Türkiye’nin hali hazırda karşı karşıya bulunduğu ciddi güvenlik sorunlarını bilmekle birlikte, ülkenin Güneydoğu’sunda gittikçe kaygı verici hale gelen durumdan ve bunun insan hakları üzerinde yaratacağı etkiden endişe duyduğunu ” kaydederek, şu ifadelere yer verdi:

“Görüşmelerimiz sırasında bazı yetkililerin söz konusu dönemlerde insan haklarının ve hukukun üstünlüğünün daha da fazla el üstünde tutulması gerektiği yönündeki gösterdikleri sağlam kararlılık bizleri cesaretlendirdi. Aynı zamanda ailelerin yakınlarının cenazelerine erişemedikleri ya da cenazelerin bulunamadığı yönünde endişe verici bir kaç ifade ile de karşılaştık. Bu ve diğer insan hakları ihlalleri iddiaları Güneydoğu’daki son güvenlik operasyonları kapsamında kapsamlı ve bağımsız bir şekilde araştırılmalı.”